De Hooge Kamp is succesvolle broedplaats voor boerenlandvogels

Bij biodynamische tuinderij De Hooge Kamp in Beemte Broekland, vlakbij Apeldoorn, hangen 50 nestkasten voor spreeuwen, mezen en ringmussen. Natuurliefhebber en vogelaar Hans Vlottes monitort de nesten. Elk voorjaar is80% van de nestkasten bezet en 50% van de spreeuwen heeft ook nog een succesvolle tweede legsel. Dat zijn opvallend goede resultaten.

Hans Vlottes is in het agrarische gebied van Beemte Broekland opgegroeid. Als kind heeft hij in de jaren '50 en '60 van de vorige eeuw de biodiversiteit van het Gelderse platteland leren kennen: “Patrijzen, grutto's, kieviten. Alles wat je maar aan boerenlandvogels kunt verzinnen, zag je toen volop in de akkers en weilanden.” Zijn interesse in het agrarisch gebied ontwikkelde zich tot een vogelhobby, die begon met het monitoren van steenuilen. In de jaren '80 en '90 monitorde Hanswel tachtig steenuilenkasten, waarvan 60 à 70% in het voorjaar bezet was met broedpaartjes. Vandaag de dag heeft Hans nog veertig steenuilenkasten, waarvan slechts 20% is bezet. “Als de natuurlijke nestplaatsen wegvallen, kunnen we datcompenseren met een nestkast,” legt Hans uit. “Maar er moet ook genoeg voedsel zijn. Niet alleen de kwantiteit ook de diversiteit van het voedsel neemt af. Hoe rijker en gevarieerder het voedselaanbod is, hoe succesvoller de nesten.”

Het jaar van de spreeuw
Omdat de spreeuw het ook steeds moeilijker krijgt, werd 2014 uitgeroepen tot het jaar van de spreeuw. De populatieneemt met 5% per jaar af, mede omdat hun nestgelegenheid verdwijnt met het afbreken van oude schuren en isoleren van huizen. Ook bomen met holtes verdwijnen uit het landschap. Daarnaast brengt de intensieve landbouw allerlei gifstoffen in het milieu, mede waardoor 75% van de insecten is verdwenen. Hans: “Ik werd gevraagd om als ringer een bijdrage te leveren aan het monitoren van spreeuwen in mijn omgeving. Zo kwam ik terecht op De Hooge Kamp, waar vier spreeuwenkasten hingen. Ik vind de spreeuw een leuke soort. Dat brutale van de vogel spreekt me aan. In 2015 kreeg het jaar van de spreeuw een vervolg en ben ik er ook mee doorgegaan.”

Tweede legsel
Hans gaat zijn tiende jaar in als ringer van spreeuwen, mezen en ringmussen. In totaal monitort hij 200 nestkasten in de omgeving Beemte Broekland waarvan er 50 op De Hooge Kamp hangen. In het broedseizoen bezoekt Hans wekelijks alle kasten. “De biodynamische tuinderij is mijn succesvolste locatie,” vertelt Hans. “Circa 80% van de nestkasten is hier bezet en 50% van de spreeuwen heeft een tweede legsel,” aldus Hans. “Op de andere locaties is gemiddeld 40% van de nestkasten bezet. Het overleven van de jongen valt of staat bij voldoende voedsel in de de nabije omgeving. De kuikens hebben insecten nodig en het is niet efficiënt voor de ouders om ver te moeten vliegen. In het agrarisch gebied is geen voedsel meer te halen. In de weilanden groeit alleen Engels Raaigras, waar nauwelijks insecten in leven, en bovendien wordt er gespoten met bestrijdingsmiddelen. In deze regio moeten de vogels het hebben van De Hooge Kamp. Als ik hier nog tien nestkasten voor spreeuwen zou ophangen, dan zouden die ook gevuld raken. Maar ik ben nu 75 en het moet wel behapbaar blijven.”

Filosoferen
Niet alleen de vogels maar ook de mensen verbinden Hans aan het agrarisch gebied: “Ik vind het leuk om op diverse locaties te komen. Bij de één drink ik koffie, bij de ander eet ik mee en bij De Hooge Kamp zit ik vaak aan tafel te filosoferen met de tuinders en stagiaires. Bovendien houdt het mij jong. Trapje op, trapje af. Het kost me niet alleen tijd maar ook geld. Het ringen moet ik zelf betalen. In die zin is het echt een hobby.”

Overleven
Het monitoren van de broedkasten begint met het tellen van de eieren. Als de kuikens tien dagen oud zijn, haalt Hans ze uit de kast om hun biometrische gegevens te noteren: de vleugellengte, het gewicht en de conditie. Hans geeft ze dan ook een ring om de poot zodat ze na het uitvliegen gevolgd kunnen worden. De gegevens geeft Hans door aan het Vogeltrekstation en Sovon, die de kennis over aantallen, verspreiding en ecologie van de vogelpopulaties in Nederland bijhouden. “Het is belangrijk om elk jaar reeksen te verzamelen, daarom houd ik deze hobby ook zo lang vol. Op basis van meerjarige reeksen kunnen het Vogeltrekstation en Sovon analyses maken en trends zien. Deze gegevens worden gebruikt voor de ontwikkeling van natuurbeleid, bijvoorbeeld of een soort op de rode lijst moet komen. Uiteindelijk gaat het om het overleven van de jongen. In de nestkast ziet het er leuk uit, maar de vogels moeten buiten die kast zien teoverleven. We hopen dat burgers, die dode vogels met een ring vinden, het ringnummer doorgeven aan vogeltrekstation Arnhem. Het ringen heeft alleen zin als er terugmeldingen komen.”

Meer info: www.sovon.nl en www.vogeltrekstation.nl.